در قسمت دوم این مقاله به دلایل افت تولید شیر، ناتوانی در افزایش تولید شیر و شیردهیهای کوتاه و پیکهای نامناسب و راههای افزایش تولید شیر خواهیم پرداخت.
دلایل ناتوانی در افزایش تولید شیر گاو
الف) وجود انگلهای داخلی جدی متداولترین دلیل این مشکل گله است، به ویژه در گاوهای شکم یک و شکم دو. بهداشت و پیشگیری از آلودگی بهترین ابزار کنترلی هستند. علائم دیگری که با این مشکل همزمان بروز میکنند شامل مدفوع شل و وزن تولدهای پایین یا گوسالههای کوچکتر است.
ب) جیرههای پیش و پس از زایش را برای کمبود کلسیم یا پروتئین بررسی کنید.
ج) شیوع گسترده ورم پستان بالینی یا تحت بالینی میتواند دلیل دیگری باشد، به ویژه اگر به وسیله میکروبهایی تولید شده باشند که توکسین تولید میکنند.
د) مشکلات اندوکرینی و هورمونی، به ویژه در گاوهای شکم یک، نیز گاهی میتوانند باعث بروز مشکلات فردی در دامها شوند. سقط یا زایش پیش از موعد نیز ممکن است در این امر دخیل باشد.
ه) تنش بیش از حد حاصل از مشکلات پیرامون زایش، لنگش، و عفونتها ممکن است منجر به شرایطی شود که در آن دامها ۴/۵ تا ۱۸ کیلو شیر کمتری در زمان زایش تولید کنند.
و) مسمومیتهای حاصل از فلوئور، سایر مواد شیمیایی، و اندوتوکسینها ممکن است به طور جدی شیر خروجی در زمان زایش را کاهش دهد و منجر به تولد گوسالههای کوچکتر شود.
دلایل کاهشهای بیش از حد در شیر تولیدی گاو
الف) نرخ بالای ورم پستان بالینی یا تحت بالینی مکررترین دلیل کاهش تولید شیر است. بسته به عوامل مختلف، افت ناگهانی ممکن است به طور تدریجی یا دفعتا رخ دهد.
ب) خوردن دانههای سمی، مایکوتوکسینها، یا هر مادهای که بشدت خوراک مصرفی را کم میکند نیز میتواند موجب افت ناگهانی و برجسته در شیر تولیدی شود. خوارکها یا عواملی که در این رابطه متهم هستند عبارتند از دانههای سمی مثل بذر سرخس، میوه درخت بلوط، سیبها، گاز سیلو، مقدار زیاد نیتروژن غیر پروتئینی (مثل اوره) در کنسانتره و مایکوتوکسینها در علوفه یا غلات میباشند. لذا از راههای افزایش تولید شیر در گله توجه به این موضوع است.
ج) خورانیدن بیش از حد غلات و/یا مقادیر زیاد چربی، نشاسته، و کربوهیدراتهای غیر ساختمانی در جیره میتواند عملکرد و متابولیسم شکمبه را مختل کند. برای بیشتر گاوها مقدار کنسانتره (مخلوط غلات) باید حداکثر ۲/۵ درصد وزن بدن باشد. ماده خشک کنسانتره به صورت درصدی از کل ماده خشک جیره نباید بیش از ۵۵ تا ۶۰ درصد ماده خشک برای گاوهای اوج شیردهی و ۴۰ تا ۵۰ درصد برای گاوهای متوسط شیر باشد.
د) در برخی موارد نادر کمبود ویتامین B۱۲ ممکن است دلیل افت تولید به ویژه در گاوهای پرتولیدی که ذخایر کبدی را تخلیه کردهاند باشد. تجویز ۱ تا ۶ میلیگرم ویتامین B۱۲ باید موجب ایجاد پاسخ ظرف ۵ تا ۱۰ روز گردد.
ه) کمبودهای تغدیهای یا عدم توازنهای تغذیهای ممکن است منجر به افتهای شدید در تولید شود. جیره را بررسی کنید و علوفه را آزمایش کنید که این موضوع، یکی از راههای افزایش تولید شیر در گله است. در گلههایی که TMR خوراک میدهند باید جیره(ها) نمونه برداری شده و به آزمایشگاه فرستاده شوند. مواردی که علاوه بر موارد استاندارد باید آنالیز شوند شامل پروتئین محلول، چربی، خاکستر، و NDF میباشد.
و) مشکلات عفونی و/یا بیماریها میتوانند موجب افت ناگهانی تولید شوند. گاوهایی که مشکلات عفونی دارند معمولا تب دارند و دمای بدنشان بیش از ۳۹/۴ خواهد بود. آغاز ناگهانی اسهال ایجاد شده بو سیله BVD، سالمونلا، اسهال خونی و سایر عوامل نیز میتواند موجب افت ناگهانی در شیر تولیدی میشود.
و) کمبود آب مصرفی چه به دلیل مشکلات سیستمی و چه به دلیل مشکلات کیفی میتواند دلیل بالقوه باشد که حل این مشکل سبب افزایش تولید شیر میشود.
ز) وقتی گاوها پس از پیک تولید یا در اواخر تولید به طور مناسبی تغذیه نشوند، به ویژه در گلههایی که چند TMR تغذیه میشود، میتواند چنین مشکلاتی بروز کند. افتهای ناگهانی در تولید اغلب وقتی اتفاق میافتد که بین جیرهها ۱۰ تا ۱۵ درصد اختلاف از لحاظ ماده خشک کنسانتره وجود دارد.
دلایل شیردهیهای کوتاه گاو
الف) تجمع چربی میتواند در گاوهای بیش از حد چاق متضاد تولید شیر باشد. این مشکل اغلب زمانی بروز میکند که گاوهای اواسط یا اواخر شیردهی بیش از حد تغذیه میشوند. جیرهها باید طوری از لحاظ انرژی و پروتئین فرموله شوند که از اسکور گرفتن بیش از حد دامها در این دورهها پیشگیری شود که این موضوع هم یکی از راههای افزایش تولید شیر در گله است.
ب) تغذیه کمتر از حد گاوها، بویژه انرژی یا یک جیره نامتوازن، یک دلیل عمده در گلههای نامناسب تغذیه شده میباشد. افتهای ناگهانی در تولید شیر نیز اغلب با این پدیده مشاهده میشود.
ج) تخلیه ناکامل پستان به وسیله عملیات نامناسب شیردوشی نیز میتواند منجر به پیکهای کمتر و شیردهیهای کوتاهتر شود. شیردوشی باید ظرف نیم تا یک دقیقه پس از آماده سازی گاوها صورت پذیرد. وقتی گاوها اغلب خیلی زودتر از موعد برای شیردوشی آماده میشوند چنین مشکلاتی ممکن است بروز نماید. یک سیستم شیردوشی ناکارآمد، که نیازمند یک فرآیند شیردوشی بیش از ۶ دقیقه به ازای هر راس باشد نیز میتواند مشکل ساز باشد که حل آن یکی از راههای افزایش تولید شیر در گله است. جدا کردن خرچنگی از پستان قبل از اتمام شیردوشی معمولا دلیل عمدهای نیست چرا که شخص باید حدودا نیم لیتر یا بیشتر شیر در پستان باقی بگذارد تا مشکلات پی آیند بوجود بیاید. استفاده (سواستفاده!) بیش از ظرفیت از مدخلهای ورودی و خروجی و وجود ولتاژ سرگردان ممکن است منجر به پیکهای کمتر یا شیردهیهای کوتاهتر شود.
د) شیوع بالای ورم پستان بالینی یا تحت بالینی میتواند شیردهی را کوتاه کند.
ه) دلیل اصلی مشکلات فردی گاوها خروج ضعیف شیر است. برخی گاوها نیازمند این هستند که برای تخلیه کامل شیر به طور ثانویه تحریک شوند. ولتاژ سرگردان، سرپستانهای زخمی، و خلاء بیش از حد میتواند این مشکل را ایجاد کند.
و) ممکن است مستعدکنندههای ژنتیکی نیز در این امر دخیل باشند.